Anayasa m. 73’te hüküm altına alındığı üzere herkesin vergi ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu yükümlülük tek taraflıdır, zorunludur ve kaçınılabilecek bir ödev değildir. Bu durum bazı vergi mükelleflerini vergi ödemekten kaçınma yolları bulmaya itmektedir. Vergi ödemekten kaçınmak istemenin sebebi değişebilir. Ekonomik durum, vergi sisteminin karmaşıklığı, idareye güvensizlik, kamu hizmetlerinin eksikliği, vergi yükünü fazla bulma, bu sebeplerden bazılarıdır.
Vergi ödeme ödevi yerine getirilmezse ne olur? Vergi kanunlarının öngördüğü yükümlülüklere aykırı davranılması halinde vergi suçu doğacaktır. Bunlar VUK (Vergi Usul Kanunu)’ta ve TCK (Türk Ceza Kanunu)’da yaptırıma tabi tutulmuş bulunan fiillerdir. Burada yaşanan vergi kaybının niteliğine göre örneğin eksik beyanname verme gibi bazı fiillere idari ceza uygulanmaktayken, vergi kaçakçılığı gibi bazı fiiller ise daha ağır ve kamu düzenini bozucu nitelikte olmaları nedeniyle cezai yaptırımlara tabidir. Bu noktada vergi hukuku ile ceza hukuku kesişmektedir.
Vergi suçlarının cezalandırılması ile korunan hukuki değer kamu yararıdır. Çünkü vergi yasalarının gerekleri zamanında ve eksiksiz yerine getirildiğinde hazinenin vergi kaybı önlenmekte ve kamu hizmetlerinin finansmanı için gerekli kaynaklar toplanarak nihayetinde kamu yararına ulaşılmış olacaktır.Anayasa’da, vergi ödevi özel olarak düzenlenmiş olmasına rağmen vergi suç ve cezalarına ilişkin özel bir düzenleme yer almamaktadır. Bu nedenle suç ve cezalara ilişkin esasların belirtildiği Anayasa’nın 38. maddesi hükmü ile VUK, AAUTHK ve TCK’nın genel hükümleri, vergi suçları için de geçerlidir.Her ne kadar yaptırıma bağlanan tüm fiiller suç olarak adlandırılsa da aslında bunlar fiilen suç ve kabahat olarak ayrılmaktadır. Vergi kabahatleri, idari yaptırım öngörülen ve vergi idaresi tarafından vergi cezası ile cezalandırılan eylemlerdir. VUK’da düzenlenen vergi ziyaı ve usulsüzlük fiilleri esasen vergi kabahatidir.Vergi suçları ise, hürriyeti bağlayıcı cezaya çarptırılan ve adli yargının görev alanına giren suçlardır. VUK’da yer alan kaçakçılık, vergi mahremiyetini ihlal ve mükellefin özel işlerini görme gibi fiiller vergi suçlarındandır. Sonuç olarak hem vergi kabahatleri hem de vergi suçları idare ve yargı tarafından birtakım yaptırımlar ile cezalandırılmaktadır.
